Οία Εμπιστευτικό
Τουριστική μεν, ποιοτική δε, καλλιτεχνική, ανέγγιχτη, η Οία είναι το σημείο του νησιού που έχει επηρεαστεί από την επέλαση του τουρισμού λιγότερο. Υπόδειγμα αρχιτεκτονικής, φινέτσας και γοητείας, έχει το δικό της φανατικό κοινό: εκείνους που ξέρουν να διακρίνουν τη διαφορετικότητα.
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΟΙΑ
«Θαλασσοξυπνημένη, αγέρωχη / όρθωσες ένα στήθος βράχου / κατάστιχτου απ’ την έμπνευση της όστριας / για να χαράξει εκεί τα σπλάχνα της η οδύνη. / Για να χαράξει εκεί τα σπλάχνα της η ελπίδα». Ήταν τα λόγια με τα οποία ο Οδυσσέας Ελύτης αποτύπωσε στην «Ωδή στη Σαντορίνη» την αίσθησή του για την Οία.
Το παραδοσιακό –διατηρητέο– χωριό της Οίας απλώνεται στα ηφαιστειακά βράχια, στολίδι της Σαντορίνης. Λατρεμένη απ’ όλο τον κόσμο για τη διαχρονική, απαράμιλλη ομορφιά και τα ηλιοβασιλέματά της, μαγεύει με τα γραφικά υπόσκαφα, τα δρομάκια και την επιβλητική Καλντέρα. «Από αυτήν πήρα γνώση και βελτίωσα την ταπεινή μου άποψη για την αισθητική, διδάχτηκα την τέχνη της αφαίρεσης, ή της μη πρόσθεσης, καλύτερα, την αρμονία και το ανθρώπινο μέτρο» ομολογεί ο σχεδιαστής Γιάννης Τσεκλένης, αναφερόμενος στη μοναδικότητά της.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ
Στους μεσαιωνικούς χρόνους (1335) η Οία αποτελούσε ένα από τα καστέλια του νησιού που δημιούργησαν οι Βενετοί και ονομαζόταν Καστέλι του Αγίου Νικολάου ή Πανωμερέα. Η περιοχή δόθηκε στους άρχοντες Νταργέντα, εκλατινισμένους Έλληνες. Εκείνοι, για να προφυλαχτούν από τις επιδρομές των πειρατών έχτισαν έναν πύργο με παρατηρητήριο, τον Γουλά. Μέσα σε αυτόν βρίσκονταν όλες οι κατοικίες, με πιο λαμπρή τού καστελάνου της Πανωμερέας (δούκα Νταργέντα). Το 1579 πέρασε στα χέρια των Οθωμανών για 250 χρόνια, κατά τα οποία υπέφερε από επιδρομές πειρατών. Το 1650 μια έκρηξη του υποθαλάσσιου ηφαιστείου του Κολούμπου κατέστρεψε την περιοχή. Μετά το 1850 ξεκίνησε πάλι η δραστηριότητα των Πανωμεριτών, που ήταν δεινοί ναυτικοί. 165 ιστιοφόρα διέσχιζαν από άκρη σε άκρη όλο το Αιγαίο, τη Μεσόγειο και τη Μαύρη θάλασσα μεταφέροντας το ξακουστό κρασί της Σαντορίνης. Μετά την τουρκοκρατία, δηλαδή από το 1830, άρχισε να αναπτύσσεται οικονομικά η περιοχή. Τότε η Πάνω Μεριά μετονομάστηκε Οία, αφού ήδη είχε μεταμορφωθεί σε κωμόπολη 2.500 κατοίκων. Από εκείνη την ένδοξη περίοδο υπάρχουν τα αρχιτεκτονικά αριστουργήματα που αναπαλαιώνονται.
ΤΟ ΧΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
Η Οία βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νησιού, 11 χλμ. βορειοδυτικά των Φηρών και σε υψόμετρο περίπου 121 μέτρων. Ο οικισμός της Οίας ήταν ο πρώτος της Ελλάδας που χαρακτηρίστηκε διατηρητέος (το 1976 από τον ΕΟΤ) και εντάχθηκε στο πρόγραμμα ανάπτυξης και αξιοποίησης παραδοσιακών οικισμών. Χωρίζεται από τον κεντρικό δρόμο (Νομικού) σε δύο ενότητες: εκείνη προς την Καλντέρα-γκρεμό με τις υπόσκαφες κατοικίες και εκείνη με τις «κλασικές κατοικίες» τα λεγόμενα καπετανόσπιτα. Τα υπόσκαφα είναι σκαμμένα μέσα στα ηφαιστειακά πετρώματα και αποτελούσαν τις κατοικίες των πληρωμάτων των καραβιών. Αντιθέτως, τα καπετανόσπιτα ήταν οι κατοικίες των πλοιοκτητών, δηλαδή των μελών της αστικής κοινωνίας. Τα υλικά του τόπου και η απαραίτητη χρήση των χώρων καθόριζαν τη μορφολογία των υπόσκαφων. Η κοινότητα της Οίας σήμερα περιλαμβάνει τους οικισμούς Οία, Φοινικιά, Θόλο, Αρμένη (όρμος), Αμμούδι (λιμανάκι), Μαύρη Πέτρα (Παράδεισος), Κολούμπο και το νησί της Θηρασιάς.
ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΚΑΙ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ
«Εκεί κυρίως προεκτάθηκε το ήθος πριν μεταμορφωθεί σε γλυπτική του βράχου, από ’κεί αναπήδησε η γεμάτη χρώματα γλυπτική της αθωότητας» γράφει η οιάτισσα συγγραφέας Καδιώ Κολύμβα, αναφερόμενη στο τοπίο.
Χαρακτηριστικό στοιχείο της Οίας είναι οι 70 εκκλησίες αλλά και οι ιστορικές γειτονιές της. Φτάνοντας στον οικισμό η πρώτη γειτονιά που συναντάμε είναι ο Περίβολας, με την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Συνεχίζοντας στον κεντρικό πλακόστρωτο με μάρμαρα δρόμο με τους δύο μεγάλους τρούλους (Αγ. Σπυρίδωνα και Αναστάσεως) συναντάμε τη γειτονιά Μοναστήρι, που παίρνει το όνομά της από την παρουσία των πολλών εκκλησιών. Ο δρόμος που κατηφορίζει οδηγεί στο Αρμενάκι, ενώ δίπλα στο Μοναστήρι βρίσκεται η Λότζα. Ακολουθούν οι γειτονιές του Γουλά και της Βουνάρας. Φτάνοντας στην Οία από τον κάτω δρόμο συναντάμε τον Σιδερά με τα θαυμάσια, μεγάλα καπετανόσπιτα. Οι σεισμοί του 1928 και του 1956 κατέστρεψαν μεγάλο κομμάτι του μοναδικού αυτού οικισμού.
Η ΟΙΑ ΣΗΜΕΡΑ
Ήσυχη και μαζί κοσμοπολίτικη, είναι η επιλογή εκείνων που αποζητούν γαλήνη, ηρεμία και πολυτέλεια. Εδώ υπάρχουν συγκεντρωμένα κάποια από τα καλύτερα καταλύματα του νησιού, εξαιρετικά εστιατόρια, φροντισμένες γκαλερί και μια μεγάλη ποικιλία μαγαζιών. Εμείς την περπατήσαμε, μιλήσαμε με τους ανθρώπους της και σας αποκαλύπτουμε ό,τι την κάνει να ξεχωρίζει.
NOT TO MISS
Οι περισσότεροι γνωρίζουν την Οία επιδερμικά περνώντας ένα απόγευμα εδώ συνωστιζόμενοι με εκατοντάδες άλλους για μια ματιά στο ηλιοβασίλεμα. Εμείς σας δείχνουμε οκτώ γνωστά και άγνωστα πράγματα στην περιοχή που αξίζει να συμπεριλάβετε στο πρόγραμμά σας για να νιώσετε πραγματικά την ομορφιά του τόπου.
Το ηλιοβασίλεμα
Δεν θα πιστεύετε στα μάτια σας, όσο και αν το έχετε ακούσει ή το έχετε δει σε φωτογραφίες. Το ιδανικό σημείο για να απολαύσει κανείς το ηλιοβασίλεμα είναι τα τείχη του Κάστρου και τα γύρω καλντερίμια. Θα πρέπει να πάτε από νωρίς για να εξασφαλίσετε μια θέση. Σας προτείνουμε να γυρίσετε την πλάτη στην πύρινη σφαίρα που χάνεται στην απεραντοσύνη του Αιγαίου και να κοιτάξετε προς την Καλντέρα. Τα χρώματα στα γκρεμνά είναι εντυπωσιακά (ειδικά στο Αρμένη και τη Θηρασιά). Και κάτι ακόμη: τα καλύτερα ηλιοβασιλέματα δεν είναι το καλοκαίρι, γιατί συχνά η ζέστη θολώνει την ατμόσφαιρα.
Ναυτικό Μουσείο Οίας
Εδώ τεκμηριώνεται η ναυτική ιστορία της Σαντορίνης, η άνοδος και η ακμή της Οίας, τον 19ο αιώνα, όταν τα σαντορινιά ιστιοφόρα διέσχιζαν τη Μαύρη θάλασσα και τη Μεσόγειο. Ο καπετάνιος Αντώνης Δακορώνιας δημιούργησε το 1951 το Ναυτικό Μουσείο Οίας, που στεγάζεται σήμερα σε ένα θαυμάσια διατηρημένο καπετανόσπιτο. Θα δείτε ακρόπρωρα, άγκυρες, σκαλιστές ναυτικές κασέλες, εξάντες, μοντέλα και υδατογραφίες παλιών και νέων πλοίων. Εκτίθενται επίσης σπάνια έγγραφα, βιβλία, χάρτες, ναυλοσύμφωνα, προικοσύμφωνα, διαθήκες ναυτικών και πολλές φωτογραφίες.
Τηλ. +30 22860-71156. Ώρες λειτουργίας: 10.00-14.00 & 17.00-20.00, καθημερινά εκτός Τρίτης μέχρι τις 15 Νοεμβρίου.
Απόγευμα στη Φοινικιά
Οικισμός στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού πριν από την Οία. Μόνο όταν βρεθείτε εκεί θα καταλάβετε τη μοναδικότητά της. Πρόκειται για ένα καναβοχώρι χτισμένο στις δύο πλευρές ενός ξεραμένου χειμάρρου, με τον δρόμο να κυλάει στη μέση. Xαρακτηρίζεται από τα παραδοσιακά της σπίτια, σκαλισμένα στο βουνό, και τις κάναβες, όπου παρασκεύαζαν και παλαίωναν οι ντόπιοι τα κρασιά. Η επίσκεψη στην Παναγία της Ματρώνας θα σας γεμίσει ενέργεια. Περπατήστε στον κάμπο με τα αμπέλια και μπείτε στα εκκλησάκια της Αγίας Κυριακής και του Αγίου Κωνσταντίνου. Αν πάτε μέχρι την Κυρά Παναγιά, θα απολαύσετε το ηλιοβασίλεμα!
Γευσιγνωσία στο Οινοποιείο του Πάρι Σιγάλα
Το μοναδικό της περιοχής. Εδώ ο Πάρις Σιγάλας, ακούραστος εργάτης της σαντορινιάς γης, παράγει εξαιρετικά κρασιά από ντόπιες ποικιλίες. Επισκεφτείτε το, επιδοθείτε στη γευσιγνωσία των κρασιών και καθίστε στην αυλή με την κληματαριά και τη θέα στη θάλασσα. Για να πάτε, ακολουθήστε τον παραλιακό δρόμο. Όταν φτάσετε στην παραλία των Μπαξέδων (σημείο όπου οι Μπαξέδες συναντούν τη Φοινικιά), θα δείτε το οινοποιείο. Εναλλακτική διαδρομή είναι εκείνη που ξεκινάει από την Οία, διασχίζει τη Φοινικιά και κατεβαίνει προς τους Μπαξέδες.
Γνωριμία με τα εκκλησάκια
Μαζί με εκείνα του Θόλου και της Φοινικιάς φτάνουν τα εβδομήντα. Καθόλου παράδοξο: οφείλονται στη μακραίωνη ναυτική παράδοση. Τα πιο πολλά είναι ιδιωτικά. Τα πιο όμορφα τέμπλα βρίσκονται στην Παναγία την Πλατσανή, στον Άγιο Γεώργιο στον Περίβολα, στην Ανάσταση, στον Άγιο Σπυρίδωνα και στην Παναγία τη Ματρώνα της Φοινικιάς. Κάθε εκκλησία έχει δίπλα της το πανηγυρόσπιτο, όπου γίνονται οι ετοιμασίες τη μέρα της γιορτής του αγίου.
Γεύμα στο Αμμούδι: το κρυφό διαμάντι
Θα φτάσετε από τον παραλιακό δρόμο πίσω από την Οία ή από τα 214 σκαλιά που το ενώνουν μ’ αυτήν. Ο όρμος κάποια εποχή έσφυζε από ζωή, αφού ήταν το λιμάνι του διακομιστικού εμπορίου. Το Αμμούδι, όπως και το Αρμένη (στην μπροστινή πλευρά της Οίας) ήταν τα λιμάνια της κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα. Από το Αμμούδι ξεκινάει και το πλοίο για τη Θηρασιά. Σήμερα το τοπίο που συνθέτουν οι ψαροταβέρνες, με τα έντονα χρώματα, τη θάλασσα στα πόδια τους και τα σπίτια της Οίας επάνω στην Καλντέρα σαν στεφάνι, μαγεύουν από την πρώτη στιγμή. Εδώ θα έρθετε για φρέσκο ψάρι, αφού προηγουμένως έχετε περπατήσει το μονοπάτι που οδηγεί στον βράχο του Αϊ-Νικόλα του Περαματάρη.
Μη τουριστικές παραλίες
Στη βορινή πλευρά της Οίας βρίσκονται οι Μπαξέδες, κατάφυτη περιοχή στην παραλία της οποίας μπορείτε να κολυμπήσετε. Νοτιοανατολικά βρίσκεται ο Κολούμπος, μια από τις πιο όμορφες αλλά και άγριες παραλίες του νησιού με βότσαλο και πεντακάθαρα νερά. Εδώ δεν υπάρχει τουριστική υποδομή. Σκιά θα βρείτε κάτω από τον μαυρόγκριζο βράχο. Η παραλία του Κάνθαρου στα δυτικά της Οίας είναι μικρή με μαύρη άμμο και γαλήνια ατμόσφαιρα. Μπορείτε επίσης να κολυμπήσετε στην παραλία Αρμένη –ανατολικά της οποίας θα δείτε το εκκλησάκι οι Άγιοι Εφταπαίδες– κατεβαίνοντας τα 300 σκαλιά που ξεκινούν από τον κεντρικό δρόμο της Οίας (οδός Νομικού). Δυτικότερα υπάρχει ο μικρός όρμος Αρμενάκι. Κολυμπώντας στα πόδια της Καλντέρας με το απύθμενο βάθος της θάλασσας θα νιώσετε μοναδικό δέος. Στους πιο τολμηρούς συστήνουμε βουτιές στον Άγιο Νικόλαο!
Εκδρομή στη Θηρασιά
Η Θηρασιά, το μικρό νησί απέναντι από την Οία, είναι κομμάτι που αποκόπηκε από την προϊστορική Στρογγύλη με την έκρηξη του ηφαιστείου. Διοικητικά ανήκει στην Κοινότητα της Οίας. Οι κάτοικοί της, κυρίως αγρότες και ψαράδες, ζουν στους δύο οικισμούς Ποταμό και Μανωλά, που δεν είναι τουριστικά αναπτυγμένοι. Οι τουρίστες έρχονται με τα τουριστικά καΐκια στον Κόρφο (παλιό λιμάνι) για μπάνιο και φαγητό στις γραφικές ταβέρνες. Η Θηρασιά συνδέεται με την Οία με πλοίο που πιάνει στο λιμάνι της Ρίβας, με την όμορφη παραλία του. Αξίζει να επισκεφθείτε εκτός από το ξωκλήσι της Αγίας Ειρήνης, την Παναγία του Λαγκαδιού και το μοναστήρι της Κοιμήσεως με το εντυπωσιακό χρυσό τέμπλο από τη Ρωσία.